۱-آیا در اراضی زراعی و باغ خودمان می توانیم صرفاا با هماهنگی دهیار و یا بخشدار ساخت و ساز کنیم ؟پاسـخ :خیر براسـاس مـاده یک قانون حفظ کاربری اراضـی زراعی و باغها مصوب ۱۳۷۴ واصلاحیه ۱۳۸۵ تغییرکاربری اراضی زراعی و باغ ها در خارج از محدوده قانونی شهرها و شهرکها جزدر موارد ضروری ممنوع است. تشخیص ضرورت تغییرکاربری اراضی بر عهده کمیسیون تبصره یک ماده یک استان است. لذا علاوه بر همـاهنگی بادهیار یا بخشـداراخـذ مجوزاز کمسـیون تبصـره یک ماده یک قانون مـذکور ضـروری است
۲- درصورتی که شهرداری در اراضی کشاورزی واقع در حریم شهر پروانه ساخت صادر نماید می توانیم ساخت و ساز کنیم ؟پاسخ :خیراراضـی کشاورزی واقع در حریم شهرها نیز مشمول قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها می باشد. لذا علاوه بر اخـذ پروانه ساخت از مراجع ذیربط اخذ موافقت جهاد کشاورزی و کمسـیون تبصـره یک ماده یک قانون مذکورالزامی است
۳.مجازات تغییرکاربری غیرمجاز اراضی زراعی و باغ ها (بدون اخذ مجوز کمیسیون تبصره یک ماده یک) چیست؟پاسـخ :براساس ماده ۳ اصلاحی قـانون حفظ کاربری اراضـی زراعی و باغ ها ، مجازات تغییرکاربری غیرمجاز اراضی زراعی و باغ ها علاوه برقلع و قمع بنا و مسـتحدثات غیرمجاز ،پرداخت جزای نقدی از یک برابر تا سه برابر بهای اراضی زراعی به قیمت روززمین با کاربری جدید که مورد نظر متخلف بوده است، می باشد.
۴ .آیا در صورت صدور رأی محاکم قضایی مبنی بر پرداخت عوارض موضوع ماده ۲ قانون مذکور براساس قانون ۷۴ و یا جزای نقدی مالکین وظیفه ای نسبت به جهاد کشاورزی دارند پاسـخ :بله پس ازاجرا ءدادنـامه برای اخـذ مجوز بایـد بهدبیرخانه کمسـیون تبصـره یک ماده یک مراجعه و درخواست خودرا تقـدیم نماینـد تادر صورت موافقت کمسـیون و پس ازدریافت مابه التفاوت عوارض مجوز ندارد ۱ تغییر کاربری صادر خواهد شد
۵ -زمینی را جدیدا خریداری کردم می خواهم برای آن سند بگیرم باید چه کار کنم ؟پاسـخ :درخـواست خودرا به اداره ثبت اسـناد واملاک شهرسـتان از طریق سامانه تقدیم واستعلام خود را به جهاد کشاورزی ارائه نماییـد . بر اساس تبصـره ۳ ماده ۶ قانون تعیین تکلیف اراضـی فاقد سـند می توانید سـند عرصه را بدون درج اعیانی اخذ نمایید.
-6چه پلاک هایی مشمول ماده ۵۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر(رفع تداخلات ) می باشد ؟
بـا توجه به مـاده ۲ آئیـن نـامه اجرایی تبصـره (۳ (الحـاقی ماده (۹ (قـــانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی موضوع ماده ۵۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر وارتقای نظام مالی کشور ، پلاک هایی مشـمول اجرای رفع تداخلات بـوده که اجرای هردو مقررات ( مقررات امور اراضـی و منـابع ملی ) بعمل آمده باشد.
7- کمیسـیون رفع تداخلات اسـتان در مـورد پلاک هـایی که دارای آراء کمیسـیون مـاده واحـده ( هیأت تعیین تکلیف اراضـی اختلافی ) و یـا محـاکم قضایی است چگونه عمل می نماید؟
جـواب :کمیسیون رفع تداخلات اسـتان در مورد ماهیت محدوده ای از اراضی پلاک که دارای رأی کمیسیون ماده واحده (هیأت تعیین تکلیف اراضـی اختلافی ) یـا رأی محاکم قضایی هسـتند، مطابق با آخرین رأی صادر شـده عمـل خواهنـد نمود.بـدیهی است چنانچه متعاقبًادر مرجع قضایی رأی دیگری صادر گردیـد ملاک رأی صادره اخیرالذکر می باشد.
8-چه عرصه هایی مشمول قانون ملی شدن جنگل های کشور می باشد ؟جـواب :برابر مـاده یکم تصویب نـامه قـانون ملی شـدن جنگلهای کشور مصوب ۲۷/۱۰/۱۳۴۱ هیأت وزیران ، عرصه و اعیانی کلیه جنگل ها و مراتع و بیشه های طبیعی و اراضـی جنگلی کشور جزء اموال عمومی محسوب و متعلق بهدولت است ولو اینکه قبل ازاین تاریخ افراد آن را متصرف شده و سند مالکیت گرفته باشند.
9 -اهم مسائل مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی که سازمان امور اراضی مبتلا به آن است چیست؟جـواب :الف)اراضی مشمول اصلاحات ارضی: در مـورد اجرای قــانون اصلاحات ارضـی پس ازانقلاب اسلامی ، بـا تـوجه بـه نظریـه شـماره ۱۳۷۱ مورخ ۲۱/۰۴/۱۳۶۳ شورای نگهبـان ادامه و اسـتمرار قـانون اصلاحات ارضـی دوران طـاغوت ،مغایر با موازین شـرع تشخیص داده شد تا اینکه در تاریخ ۰۲/۰۳/۱۳۷۰ با تصویب ماده واحده «تعیین تکلیف باقیمانده قراء ، مزارع و املاک مشـمول قانون اصلاحات ارضـی » توسط مجمع تشـخیص مصلحت نظام مباحث مربوط به غیر شـرعی بـودن قـانون مــذکور منتفی گردیـد. افزون برآن پس از پیروزی انقلاب، مشـروعیت و اسـتمرار اجرای قانون اصلاحات ارضـی در قوانین متعدد از جمله قسمت ” ب ” بند ۱۰ ماده ۱ آئین نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری واحیاء اراضـی در حکومت جمهوری اسلامی ایرا ن مصوب ۲۱/۰۱/۵۹ شورای انقلاب و تبصره ۳ ماده ۲ لایحه قـانونی راجع به تکمیل پاره ای از مواد قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۳۵۹ و همینطور ماده ۷۶ قانون وصول برخی از درآمـدهای دولت مصوب ۱۳۷۳ و قانون صدور اسـناد مالکیت اراضی مشمول اصلاحات ارضی درروستاها و شهرهای مشمول مصوب ۱۳۷۲ حسب مورد تایید و تنفیذ شده است .
ب) باغات مشمول اصلاحات ارضی : در مورد باغات ، مواد ۲۷ و ۲۸ آئین نامه اصلاحات ارضی مصوب ۱۳۴۳ احکامی را پیش بینی کرده است ودر سال ۱۳۵۱ در خصوص اجرای این دو مـاده ضـرب الاجلی پیش بینی شـده است براسـاس ماده واحـده قانون تقسـیم عرصه و اعیـان باغـات مشـمول قـوانین و مقررات اصلاحات ارضـی مصوب ۱۹/۹/۵۱ مقرر شـده بود ؛مـالکین عرصه و باغـات و بیشه ها و همچنین باغات غارس واقع در محـدوده دهات که اعیانی آن بین زارع و مالک مشترک بوده یا متعلق بهزارعین می باشد تا پایان شـهریور ۱۳۵۲ فرصت داشته تا به نحو توافق و تراضی با تنظیم سـند رسمی عمل نمایند والا وزارت تعـاون وامور روسـتاها وفق آئین نامه به زارعین منتقل می نمایـد. پس ازانقلاب به دنبال تردید در اجرای مقررات اصلاحات ارضی، اجرای مقررات مزبور نیز دچار وقفه گردید که با تصویب قانون تعیین تکلیف اقیمانده قراء و مزارع واملاک مشمول قانون اصلاحات ارضی توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام اجرای این مواد نیز میسر گردید.
10-اهم مسائل مبتلابه مربوط به مقررات قانون کشت موقت چیست ؟جـواب : درخصوص این قانون با توجه به انقضاء مهلت اجرای آن ذکر چند نکته ضروری است:
۱ -یکی از مواردی که هم اکنون بـدان عمل می شود، مواد ۶ و ۲۱ آئین نامه اجرایی قانون کشت موقت است که در ماده ۶ یادشده آمده است : « در صورتیکه پس از تنظیم اسناد اراضی معلوم گردد که در تعیین بهاء عادله یا مشـخصات ملک یا متعاملین و یا هریک از ارکان سـند اشـتباهی رخ داده باشد ستاد مرکزی واگذاری زمین رای به اصلاح آن داده ودفاتراسـنادرسـمی مربوطه مکلف به اجرای آراء قطعی سـتاد مرکزی واگذاری زمین می باشـند. » و برابر ماده ۲۱ آیین نـامه اجرایی و تبصـره هـای مربوطه نیزهم اکنون برای زارعینی کهدر مهلت مقرر قانونی ( تا پایان سال ۱۳۷۰ (اسامی آنان به دفترخانه اسناد رسمی عامل معرفی گردید و بنا بهدلایلی اسناد خود را دریافت نکرده اند هم اکنون با مجوز ستادمرکزی هیات های واگذاری زمین اسناد مربوطه به نمایندگی از سوی مالکین مستنکف امضاء و صادر می شود.
۲ -مجمع تشـخیص مصلحت نظام برای حل و فصل اختلافات مربوط به اراضـی کشت موقت و مختومه نمودن آن در تاریخ ۲۷/۱۰/۱۳۷۵ مصوبه ای را گذرانـد و به موجب آن مهلت اعتراض به اقدامات هیأتهای هفت نفره و مراجعه به مراجع قضایی ودیوان عدالت اداری را محدود ساخت.
۳ -نکتـه مهـم دیگر نحـوه اجرای احکـام صـادر از سـوی قضـات هیأتهـای سـه نفره موضـوع قـانون مصـوب ۰۴/۰۹/۱۳۷۲ مجمع تشـخیص مصلحت نظام است که به موجب ماده ۸ دستورالعمل اجرایی قانون اخیر الذکر ، اجرای احکام صادره توسط هیأتهای سه نفره با وزارت جهاد کشاورزی و به تعبیردیگراین سازمان است.
11- تعریف اراضی کشاورزی بر اساس قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی و اقتصادی چیست؟جواب :اراضی کشاورزی اعم از باغ ها، نهالستان ها، اراضی زیر کشت آبی، دیم و آیش که در آنها محصولات زراعی، باغی، دامی و شیلاتی تولید می گردد.
1۲- تعریف خرد شدن اراضی کشاورزی چیست؟جواب :مطابق بند (ت) ماده ۱ تصویب نامه شماره ۱۵۹۲۹۴/ت۵۲۱۶۶ هـ مورخ ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۹۵ هیأت وزیران، تفکیک، افراز، تقسیم و هرگونه اقدام حقوقی نظیر صدور سند و همچنین اقدامات عملی از قبیل دیوارکشی، فنس کشی و قطعه بندی که به کوچک شدن اراضی کشاورزی به کمتر از حدنصاب های فنی و اقتصادی منجر می شود.
13- منظور از تجمیع چیست؟جواب:بر اساس بند (ج) ماده ۱ تصویب نامه شماره ۱۵۹۲۹۴/ت۵۲۱۶۶ هـ مورخ ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۹۵ هیأت وزیران، اقدامات ثبتی جهت صدور سند واحد برای اراضی متصل به هم را تجمیع گویند.
1۴- تعریف یکپارچه سازی چیست؟جواب:با توجه به بند (ث) ماده ۱ تصویب نامه شماره ۱۵۹۲۹۴/ت۵۲۱۶۶ هـ مورخ ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۹۵ هیأت وزیران، فرآیندی از اصلاح زمین که با عملیاتی نظیر تسطیح، رفع موانع تولید و مرزبندی های اختصاصی مالکان و در صورت لزوم احداث جاده های بین مزارع و تأسیس شبکه های آبیاری و زهکشی، به ایجاد یک واحد کشاورزی و مدیریت واحد بر منابع تولید با حداقل نصابهای فنی و اقتصادی منجر می گردد.
15 نحوه محاسبه حدنصاب فنی و اقتصادی چگونه است؟جواب:حدنصاب فنی و اقتصادی اراضی کشاورزی با توجه به نوع کشت و میزان اراضی کشاورزی متقاضی و بر اساس مساحت های مندرج در جدول موضوع بند ۲ تصویب نامه شماره ۱۵۹۴۶۷/ت۵۲۱۶۶ هـ مورخ ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۹۵ هیأت وزیران و تبصره ۱ ذیل آن محاسبه می گردد.
به عنوان مثال: فردی در شهرستان آذر شهر متقاضی صدور سند ششدانگ افرازی یا تفکیکی اراضی خود می باشد.
-حدنصاب فنی و اقتصادی در شهرستان آذرشهر :

زراعت آبی        زراعت دیم               باغ آبی                  باغ دیم
۵ هکتار            ۲۰ هکتار               ۵/۲ هکتار               ۶ هکتار

• چنانچه میزان اراضی کشاورزی متقاضی کمتر از مساحت های فوق باشد صدور سند افرازی یا تفکیکی مجاز نمی باشد.
• اگر مساحت زمین متقاضی معادل یا حداکثر تا دو برابر مساحت های مذکور باشد صدور سند افرازی ششدانگ برای کل مساحت یاد شده امکانپذیر است.
• در صورتی که میزان زمین مورد مالکیت متقاضی معادل یا بیش از دو برابر حدنصابهای فنی و اقتصادی هر شهرستان باشد برای محاسبه حدنصاب فنی و اقتصادی جدید یکی از حالتهای زیر مصداق خواهد داشت :
الف) اراضی با مساحت‌های (۲) تا (۵) برابر حدنصاب‌های مذکور در هر شهرستان؛ حداقل (۲) برابر نصاب مذکور.
ب) اراضی با مساحت‌های بیش از (۵) تا (۱۰) برابر حدنصاب‌های مذکور در هر شهرستان؛ حداقل (۵) برابر نصاب مذکور.
پ) اراضی با مساحت‌های بیش از (۱۰) برابر حدنصاب‌های مذکور در هر شهرستان؛ حداقل (۱۰) برابر نصاب مذکور.
بنابر این در صورتی که فرد مذکور در این شهرستان دارای ۲۱ هکتار باغ آبی یا نهالستان باشد و بخواهد آنرا تفکیک یا افراز نماید تعیین حدنصاب جدید به صورت زیر می باشد:
حدنصاب فنی و اقتصادی جدید: ۴/۸ =( ۵/۲ هکتار حدنصاب باغ آبی)÷ میزان زمین تحت مالکیت متقاضی (۲۱ هکتار)
اراضی متقاضی بیش از ۴/۸ برابر حدنصاب فنی و اقتصادی در شهرستان است.
لذا با توجه به اینکه مساحت باغ بین ۵ تا ۱۰ برابر حدنصاب مندرج در جدول می باشد در این حالت بند (ب) مصداق داشته و حدنصاب فنی و اقتصادی برای این مالک پنج برابر عدد جدول ( ۵/۲ هکتار) یعنی ۵/ ۱۲ هکتار خواهد شد.
16- شمول قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی ناظر بر کدام دسته از اراضی زیر می باشد؟جواب:با توجه به بند (ب) ماده ۱ تصویب نامه شماره ۱۵۹۲۹۴/ت۵۲۱۶۶ هـ مورخ ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۹۵ هیأت وزیران، اراضی کشاورزی واقع در خارج از محدوده شهرها.
17-آیا تفکیک وافراز اراضی کشاورزی داخل محدوده طرح های هادی روستایی یا روستاهای فاقد طرح هادی، مشمول حدنصابهای قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی می باشد؟جواب:بله، با توجه به بند (ب) ماده ۱ تصویب نامه شماره ۱۵۹۲۹۴/ت۵۲۱۶۶ هـ مورخ ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۹۵ هیأت وزیران، کلیه اراضی کشاورزی واقع در خارج از محدوده شهرها منجمله روستاهای دارای طرح هادی یا فاقد آن مشمول حدنصابهای فنی و اقتصادی موضوع قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی می باشند
18- نحوه تفکیک یا افراز اراضی کشاورزی به چه نحو می باشد؟جواب:به موجب ماده ۲ قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی تفکیک و افراز اراضی کشاورزی به قطعات کمتر از نصاب فنی و اقتصادی ممنوع است و ارائه هرگونه خدمات ثبتی از قبیل صدور سند مالکیت تفکیکی یا افرازی مجاز نخواهد بود. برای این‌گونه اراضی در صورت تقاضا، سند مشاعی صادر و نقل‌و انتقال اسناد به‌طور مشاعی بلامانع است.
19- در صورتی که در نتیجه افراز یا تفکیک، باقیمانده اراضی کمتر از حدنصاب های فنی و اقتصادی شود آیا افراز یا تفکیک مالکیت امکانپذیر است؟جواب: به استثناء موارد مستثنی شده در سوال ۱۱ ، در سایر موارد امکانپذیر نمی باشد.
20- آیا امکان صدور سند ششدانگ تفکیکی یا افرازی برای خانه های کارگری و نگهبانی، محل جمع آوری و نگهداری محصولات کشاورزی، موتورخانه، راههای بین مزارع، تاسیسات تأ مین و انتقال آب، استخرهای ذخیره آب کشاورزی، راههای بین مزارع و هانگار وجود دارد؟جواب:از آنجا که محل جمع آوری و نگهداری محصولات کشاورزی، موتورخانه و آشیانه ماشین آلات و ادوات کشاورزی (هانگار)، ایستگاههای پمپاژ و استخرهای ذخیره آب کشاورزی، تأسیسات تأمین و انتقال آب کشاورزی و راههای بین مزارع از جمله زیر ساختهای بخش کشاورزی بوده و در حکم اراضی زراعی و باغها محسوب می شوند، لذا تفکیک و افراز آنها مجاز نمی باشد